Μουσεία

Το Πειραϊκό Αρχαιολογικό Μουσείο λειτουργεί σε σύγχρονο κτίριο, στην οδό Χαρ. Τρικούπη 31, που θεμελιώθηκε το 1966 και εγκαινιάστηκε το 1981. Αποτελείται από ένα διώροφο εκθεσιακό χώρο με αποθήκες και εργαστήρια στα υπόγεια. Υπάρχει κτιριακή σύνδεση με το παλαιότερο Μουσείο (που χτίστηκε το 1935 και έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο). Το τελευταίο έχει είσοδο από την οδό Φιλελλήνων και χρησιμοποιείται σήμερα ως αποθήκη των γλυπτών. Το κτίριο του Μουσείου έχει οικοδομηθεί στη βόρεια πλευρά του αρχαιολογικού χώρου, που περιβάλλει το θέατρο της Ζέας, ενώ ο ελεύθερος γύρω απ΄ το θέατρο χώρος χρησιμεύει προς το παρόν για την εν υπαίθρω αποθήκευση αρχαίων αρχιτεκτονικών μελών, επιτύμβιων επιγραφών κ.α. Η μεταφορά και έκθεση το Πειραϊκό Αρχαιολογικό Μουσείο των χάλκινων αγαλμάτων αρίστης τέχνης, που αποκαλύφθηκαν στον Πειραιά το 1959 και παρέμειναν μέχρι το 1983 στην Αθήνα για τεχνικούς λόγους («Κούρου» ή Απόλλωνος, Αθηνάς, Αρτέμιδος κ.α.) έχει προσδώσει σ΄ αυτό ιδιαίτερο καλλιτεχνικό ενδιαφέρον.

Επίσης στο Μουσείο εκτίθενται ευρήματα, κατά κύριο λόγο γλυπτά, που προέρχονται από τον Πειραιά και την περιοχή της Αττικής παραλίας. Τα εκθέματα είναι αντιπροσωπευτικά της ιστορίας, της ακμής και της παρακμής της αρχαίας πόλης, καθώς και της σύνθεσης του πληθυσμού της.

Στον προθάλαμο του Μουσείου (1ος όροφος) παρουσιάζεται σειρά αντικειμένων που συνδέονται με τη ζωή και τις κύριες λειτουργίες του λιμανιού (πολεμική και εμπορική). Στην αίθουσα 1 (1ος όροφος) εκτίθενται ευρήματα των ανασκαφών των τελευταίων χρόνων από την περιοχή της Αττικής παραλίας και τα νησιά του Αργοσαρωνικού που καλύπτουν χρονικά μια μεγάλη περίοδο από τα μυκηναϊκά (ειδώλια ιερού κορυφής των Κυθήρων, αναθήματα ιερού των Μεθάνων) ως τα Ελληνιστικά χρόνια, καθώς και πλούσια συλλογή γεωμετρικών και αρχαϊκών αγγείων.

Στις αίθουσες 2,3 (1ος όροφος) εκτίθενται τα χάλκινα αγάλματα που αποκαλύφθηκαν το 1959 στον Πειραιά και αποτελούν τα σπουδαιότερα εκθέματα του Μουσείου: ο Αρχαϊκός «Κούρος» – Απόλλων (έργο του 6ου π.χ. αιώνα), η Αθηνά, έργο πιθανόν του γλύπτη Κηφισοδότου (4ου π.χ. αιώνα), τα δύο αγάλματα της Αρτέμιδος (4ου π.χ. αιώνα) και το χάλκινο -επίσης- τραγικό προσωπείο.

Στην αίθουσα 4 (1ος όροφος) παρουσιάζεται αναπαράσταση ενός τυπικού ιερού των κλασικών χρόνων, του ναΐσκου με το άγαλμα της Κυβέλης από το Μοσχάτο, που πλαισιώνεται από σειρά αναθηματικών ανάγλυφων από διάφορα ιερά του Πειραιά.

Στην αίθουσα 5 (1ος όροφος) εκτίθεται μια σημαντική συλλογή μαρμάρινων επιτύμβιων του 5ου και 4ου π.χ. αιώνα, ενδεικτικών της πορείας από την κλασική στη μετακλασική αντίληψη του ανάγλυφου. Δύο μοναδικά ταφικά μνημεία για την υπερμεγέθη στήλη του Παγχάρους και το Μαυσωλείο ενός Μετοίκου από την Ιστρία, που βρέθηκε στην Καλλιθέα, του οποίου ολοκληρώθηκε ήδη η αναστήλωση. Επίσης στην ίδια αίθουσα εκτίθεται και το γιγαντιαίο λιοντάρι από το Μοσχάτο.

Στις αίθουσες 7 και 8 (ισόγειο) παρουσιάζεται σειρά νεοαττικών διακοσμητικών ανάγλυφων, που προορίζονταν για εξαγωγή στη Ρώμη και αποτελούσαν το φορτίο πλοίου, το οποίο είχε βυθιστεί μέσα στο λιμάνι του Πειραιά.

Τέλος στην αίθουσα 9 (Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής τέχνης), επίσης στο ισόγειο, επιχειρείται μια συνοπτική παρουσίαση της αρχαίας τέχνης από το τέλος της κλασσικής έως το τέλος της ρωμαϊκής εποχής, με ισχνή όμως – ανάλογη με την τότε παρακμή της πόλης – παρουσία ελληνιστικών και ρωμαϊκών γλυπτών, από τα οποία ξεχωρίζει ο κολοσσιαίος ανδριάντας του αυτοκράτορα Αδριανού.

Ο Πειραιάς διαθέτει το μοναδικό στην Ελλάδα Ναυτικό μουσείο που στεγάζεται σε κτίριο, που έχει ειδικά ανεγερθεί γι΄αυτό το σκοπό, στη Μαρίνα της Ζέας. Το μουσείο είναι πλούσιο σε εκθέματα (ομοιώματα πλοίων, αναπαραστάσεις ιστορικών γεγονότων, διάφορα αντικείμενα, πίνακες, φωτογραφίες κ.α.) σχετικά με τη ναυτική παράδοση και την ιστορία του έθνους από τα αρχαία χρόνια ως τις μέρες μας. Σε ιδιαίτερες αίθουσες παρουσιάζονται τα εκθέματα, τα σχετικά με την αρχαιότητα και ειδικότερα τον αρχαίο Πειραιά, την επανάσταση του 1821, τη νεότερη ιστορία του πολεμικού ναυτικού (1912 – 1944) και την εμπορική μας ναυτιλία.